Trong thế giới hiện đại, khi con người ngày càng chú ý đến bản ngã và hình ảnh bản thân, thì một dạng bệnh tâm lý ngày càng phổ biến, đó là “bệnh tự luyến” hoặc “rối loạn nhân cách ái kỷ”. Đối với nhiều người, “bệnh tự luyến” có thể mang hàm ý tiêu cực, gắn liền với những cá nhân tự phụ, ngạo mạn và thiếu sự đồng cảm. Tuy nhiên, ít người hiểu rõ về nguồn gốc và biểu hiện của bệnh tự luyến.
Vì vậy, trong bài viết hôm nay, chúng ta hãy cùng tìm hiểu thêm về hội chứng này và những hậu quả mà chứng rối loạn này có thể gây ra cho cả người mắc bệnh và những người xung quanh.
Tự luyến là gì? Tự luyến là một căn bệnh được biết đến đầy đủ là Rối loạn nhân cách ái kỷ, được biết đến một cách khoa học là Rối loạn nhân cách ái kỷ – NPD, hoặc đơn giản gọi là Narcissism hoặc Narcissist. Đây là một loại rối loạn nhân cách mà người mắc bệnh cảm thấy quá yêu bản thân. Họ luôn muốn nhận được sự tôn trọng và ngưỡng mộ từ người khác, nhưng họ lại thiếu sự đồng cảm với những người xung quanh.
Tự luyến là gì?
Trong cuộc sống, ai cũng có những lúc tự hào về bản thân, muốn được người khác công nhận và trân trọng. Điều này hoàn toàn tự nhiên và cần thiết để xây dựng lòng tự trọng và sự tự tin. Tuy nhiên, khi những cảm xúc này trở thành nỗi ám ảnh, lấn át khả năng thấu hiểu và quan tâm đến người khác. Khi đó, chúng ta có thể đang phải đối mặt với một vấn đề tâm lý nghiêm trọng hơn, đó là rối loạn nhân cách ái kỷ.
Vậy rối loạn nhân cách ái kỷ là gì? Rối loạn nhân cách ái kỷ hay còn gọi là Rối loạn nhân cách ái kỷ (NPD), còn được gọi bằng tiếng Anh là Narcissism hoặc Narcissist. Đây là một loại rối loạn nhân cách mà người mắc bệnh có xu hướng yêu bản thân mình quá mức, hay nói ngắn gọn là tự luyến. Những người ái kỷ luôn coi mình là đặc biệt, muốn mọi người tôn trọng và ngưỡng mộ họ, nhưng họ lại thiếu sự đồng cảm với những người xung quanh.
Theo các cuộc khảo sát, tỷ lệ nam giới mắc hội chứng này cao hơn nữ giới và thường bắt đầu ở tuổi vị thành niên. Những người mắc NPD có xu hướng kiêu ngạo, ngạo mạn và luôn coi mình là trung tâm của vũ trụ và muốn mọi người ngưỡng mộ mình. Tuy nhiên, họ thường thiếu khả năng đồng cảm với người khác. Đôi khi, hành vi của họ có thể dẫn đến xung đột và rắc rối trong các mối quan hệ xã hội, từ công việc đến cuộc sống cá nhân.
Trong trường hợp Rối loạn nhân cách ái kỷ, ái kỷ được coi là dạng nhẹ nhất của rối loạn. Những người ái kỷ thường tự cho mình là trung tâm, kiểm soát và quá tự phụ. Các rối loạn nghiêm trọng hơn có thể bao gồm rối loạn nhân cách chống đối xã hội, ranh giới, kịch tính và các rối loạn nhân cách khác.
Tự luyến là gì? Đây là một rối loạn nhân cách mà mọi người có xu hướng yêu bản thân mình quá mức và luôn muốn người khác tôn trọng và ngưỡng mộ mình.
Nguồn gốc của bệnh tự luyến là gì?
Chủ nghĩa tự luyến có nguồn gốc từ thần thoại Hy Lạp cổ đại. Tên gọi này xuất phát từ câu chuyện về Narcissus, một chàng trai trẻ đẹp trai đến khó tin, con trai của thần sông Cephissus và tiên nữ Liriope. Theo truyền thuyết, Narcissus đã từ chối tình cảm của nhiều người, bao gồm cả tiên nữ Echo. Vì hành động tàn ác này, các vị thần đã quyết định trừng phạt anh ta.
Một ngày nọ, Narcissus nhìn thấy hình ảnh phản chiếu của mình trong nước và ngay lập tức yêu nó. Chàng say mê cảnh tượng đó đến nỗi không thể rời mắt, và cuối cùng chết bên bờ suối. Sau khi Narcissus chết, các vị thần đã biến chàng thành một bông hoa thủy tiên, một loài hoa mọc trên bờ suối nơi chàng chết.
Câu chuyện về Narcissus cũng là cơ sở để mô tả hội chứng tự luyến trong tâm lý học hiện đại. Đặc điểm chính là lòng tự ái quá mức, đến mức coi thường và thiếu tôn trọng người khác.
Các triệu chứng của chứng rối loạn ái kỷ
Ngày nay, giới trẻ có xu hướng ngày càng mắc chứng tự luyến nhiều hơn, do đó việc nhận diện những người mắc hội chứng này không quá khó. Bởi vì, những người mắc chứng tự luyến thường biểu hiện một loạt các triệu chứng, có thể nhận biết thông qua hành vi và cách họ tương tác với mọi người xung quanh, ví dụ:
– Tự cho mình là trung tâm của vũ trụ: Đây là triệu chứng nổi bật nhất của chứng rối loạn này, người mắc NPD thường cảm thấy mình quan trọng hơn người khác, có tài năng đặc biệt và luôn muốn nhận được sự công nhận từ những người xung quanh. Họ có xu hướng phóng đại thành tích và khả năng của mình, và luôn tin rằng mình xứng đáng có được những điều tốt đẹp hơn.
Những người mắc chứng tự luyến thường nghĩ mình là trung tâm của vũ trụ, tài năng hơn người khác và muốn mọi người phải ngưỡng mộ họ.
– Khao khát được ngưỡng mộ: Những người mắc chứng tự luyến liên tục tìm kiếm sự ngưỡng mộ từ người khác để củng cố lòng tự trọng của họ. Họ có thể trở nên khó chịu, thậm chí tức giận, khi họ không nhận được sự chú ý mà họ mong muốn.
– Thiếu sự đồng cảm: Một trong những triệu chứng đặc trưng của NPD là không có khả năng đồng cảm với người khác. Những người mắc chứng tự luyến không bao giờ đặt mình vào vị trí của người khác để hiểu và chia sẻ cảm xúc của họ. Điều này khiến họ thường hành động lạnh lùng hoặc thậm chí tàn nhẫn, vì họ không hiểu hoặc không quan tâm đến hậu quả của hành động của mình đối với người khác.
– Sống trong thế giới tưởng tượng: Những người mắc chứng tự luyến thường có những tưởng tượng về sức mạnh, thành công hoặc vẻ đẹp hoàn hảo của riêng mình. Họ có thể tưởng tượng mình là người đặc biệt, xứng đáng với những điều tuyệt vời và từ chối chấp nhận thực tế khi nó không phù hợp với tưởng tượng của họ.
– Ích kỷ và thao túng: Người mắc chứng tự luyến thường xem các mối quan hệ như một phương tiện để đạt được lợi ích cá nhân. Họ có thể thao túng người khác để đạt được mục tiêu của mình mà không quan tâm đến cảm xúc hoặc nhu cầu của người khác. Các mối quan hệ với những người mắc chứng NPD thường không lành mạnh vì chúng bị thúc đẩy bởi sự ích kỷ và bóc lột của họ.
– Không thích bị chỉ trích: Những người mắc chứng rối loạn này thường rất dễ bị chỉ trích, ngay cả những lời chỉ trích nhỏ nhất. Họ có thể phản ứng mạnh mẽ, thậm chí tấn công người chỉ trích họ, hoặc tỏ ra khinh thường và coi thường người khác như một cách để bảo vệ lòng tự trọng của mình.
Những người mắc chứng tự luyến luôn nghĩ mình là nhất, thiếu sự đồng cảm, thông cảm và chia sẻ với người khác.
Nguyên nhân nào gây ra chứng rối loạn nhân cách ái kỷ?
Nguyên nhân gây ra Rối loạn nhân cách ái kỷ vẫn là một chủ đề gây tranh cãi trong tâm lý học. Tuy nhiên, một số yếu tố đã được xác định có thể góp phần vào sự phát triển của NPD, bao gồm di truyền và môi trường. Một số nghiên cứu cho thấy di truyền có thể liên quan đến rối loạn này. Nếu một người nào đó trong gia đình mắc chứng rối loạn tâm thần, khả năng một người mắc NPD cũng tăng lên.
Ngoài ra, môi trường sống và giáo dục trong thời thơ ấu cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành tính cách. Trẻ em được nuông chiều, khen ngợi quá mức hoặc trẻ em bị bỏ bê, lạm dụng, thiếu tình yêu thương và sự quan tâm cũng có nguy cơ cao phát triển tính cách tự luyến. Thiếu tình cảm hoặc liên tục được khen ngợi quá mức có thể dẫn đến sự phát triển của một cái tôi chỉ yêu bản thân và thiếu sự đồng cảm với người khác.
Nguyên nhân gây ra hội chứng NPD có thể xuất phát từ di truyền hoặc từ môi trường thời thơ ấu ảnh hưởng đến tính cách.
Làm thế nào để điều trị chứng rối loạn ái kỷ?
Điều trị rối loạn nhân cách ái kỷ là một quá trình phức tạp và kéo dài đòi hỏi sự kiên nhẫn của cả người bệnh và chuyên gia sức khỏe tâm thần. Mục tiêu của việc điều trị là giúp người bệnh phát triển cái nhìn thực tế hơn về bản thân, tăng khả năng đồng cảm với người khác và cải thiện các mối quan hệ xã hội. Sau đây là một số phương pháp điều trị phổ biến cho rối loạn nhân cách ái kỷ:
Liệu pháp tâm lý
Liệu pháp tâm lý, còn được gọi là liệu pháp trò chuyện, là phương pháp điều trị chính cho chứng rối loạn nhân cách ái kỷ. Thông qua liệu pháp, một người trở nên nhận thức rõ hơn về suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của mình. Liệu pháp tâm lý thường bao gồm các buổi tư vấn cá nhân với một nhà tâm lý học, nơi một người có thể thảo luận về các vấn đề cá nhân trong một không gian an toàn, không phán xét.
Theo thời gian, liệu pháp giúp mọi người học cách nhận ra những suy nghĩ và niềm tin không thực tế về bản thân và người khác. Thay vì dựa vào sự ngưỡng mộ của người khác, mọi người học cách xây dựng lòng tự trọng dựa trên các giá trị thực. Đồng thời, liệu pháp tâm lý giúp mọi người học cách hiểu và chia sẻ cảm xúc của người khác, từ đó cải thiện mối quan hệ với mọi người xung quanh.
Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT)
Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) là một hình thức trị liệu tâm lý đặc biệt hiệu quả trong điều trị rối loạn nhân cách tự luyến. CBT tập trung vào việc thay đổi suy nghĩ và hành vi tiêu cực của một người, giúp họ phát triển cái nhìn thực tế và lành mạnh hơn về bản thân và thế giới xung quanh.
Điều trị bằng CBT thường bao gồm ba bước chính:
– Nhận ra những suy nghĩ tiêu cực: Mọi người sẽ học cách nhận ra những suy nghĩ và niềm tin phi lý mà họ có về bản thân và người khác. Đây là bước đầu tiên quan trọng để thay đổi cách họ nhìn nhận mọi thứ.
– Thay đổi cách suy nghĩ và phản ứng: Sau khi xác định được những suy nghĩ tiêu cực, bệnh nhân sẽ được hướng dẫn cách thay đổi những suy nghĩ này, học cách phản ứng tích cực và phù hợp hơn trong những tình huống khác nhau.
– Thực hành các kỹ năng mới: CBT không chỉ tập trung vào tư duy mà còn giúp mọi người phát triển các kỹ năng cần thiết để cải thiện các mối quan hệ và quản lý cảm xúc của mình.
Sử dụng thuốc chống trầm cảm
Trong một số trường hợp, những người mắc chứng rối loạn nhân cách ái kỷ có thể gặp phải các triệu chứng trầm cảm hoặc lo âu nghiêm trọng, đặc biệt là khi họ không nhận được sự công nhận mà họ mong muốn. Trong những tình huống này, việc sử dụng thuốc chống trầm cảm có thể được xem xét như một phần của phác đồ điều trị.
Thuốc chống trầm cảm có thể giúp điều chỉnh tâm trạng và giảm các triệu chứng lo âu hoặc trầm cảm. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là thuốc không chữa khỏi chứng rối loạn nhân cách ái kỷ mà chỉ giúp làm giảm các triệu chứng liên quan. Thuốc thường được sử dụng kết hợp với liệu pháp tâm lý để có kết quả tốt nhất.
Hy vọng sau khi đọc bài viết của Shopkiss, bạn sẽ hiểu rõ hơn về rối loạn nhân cách ái kỷ là gì. Có thể nói, ái kỷ là một rối loạn tâm lý phức tạp, ảnh hưởng sâu sắc đến cách người mắc bệnh nhận thức về bản thân và tương tác với thế giới xung quanh. Do đó, việc nhận biết các triệu chứng và điều trị kịp thời có thể mang lại những thay đổi tích cực, giúp người bệnh lấy lại sự cân bằng và hạnh phúc trong cuộc sống.